Dywersja i sabotaż

Nadrzędnym celem działalności Śląskiego Okręgu AK było przede wszystkim wyzwolenie spod panowania niemieckiego terenów Śląska i przyłączenie ich do państwa polskiego. Z kolei celem III Rzeszy była całkowita germanizacja ludności tych ziem oraz maksymalne wykorzystanie śląskiego potencjału gospodarczo – demograficznego w ramach niemieckiej machiny wojennej. Pomimo obiektywnie trudnych warunków funkcjonowania na tym terenie, Armia Krajowa skutecznie przeciwdziałała niemieckim planom: utrudniała proces germanizacyjny, podtrzymywała morale polskiej ludności, stosowała dywersję psychologiczną wobec Niemców, prowadziła aktywną działalność wywiadowczą i sabotowała przemysł III Rzeszy.

Sabotaż gospodarczy był dla Niemców kwestią szczególnie dotkliwą. Na Śląsku Opolskim siecią konspiracyjną różnych organizacji objęto niemal wszystkie zakłady pracy. Stosowano różne formy sabotażu: uszkadzanie lub kradzież narzędzi pracy, podpalenia, niszczenie produktów, okaleczanie bydła, uszkadzanie środków transportowych, lekceważenie zarządzeń dyrekcji itd. Obniżano celowo wydajność, pracowano niedbale, a w przypadku robotników przymusowych podejmowano także ucieczki. Działania tego typu były realizowane zarówno samorzutnie jak i w formie zorganizowanej. Skala problemu dla Niemców musiała być poważna. Za przykład można podać zakłady chemiczne w Kędzierzynie i Blachowni gdzie według jednego z niemieckich raportów w okresie od 1 lipca do grudnia 1943 odnotowano 2185 różnych wykroczeń robotników, a przecież rzeczywiste liczby musiały być wielokrotnie większe. Okupant wyraźnie odczuwał na każdym kroku wrogość polskiego społeczeństwa.

Istotny z punktu widzenia osłabiania niemieckiej machiny wojennej był także sabotaż związany z infrastrukturą kolejową na Śląsku. Dużą rolę w tego typu działaniach odgrywali kolejarze oraz partyzanci. Stosowano różne metody, m.in. rozkręcanie szyn, wsypywanie piasku lub opiłków do maźnic wagonów, uszkadzanie przewodów hamulcowych, doprowadzanie do katastrof kolejowych, wykolejanie pociągów, podkładanie ładunków wybuchowych. Podejmowane były też różne działania utrudniające sprawne funkcjonowanie kolei (np. kierowanie pociągów do niewłaściwych miejsc przeznaczenia, zrywanie plomb w krytych wagonach co powodowało przestoje, częściowe odkręcanie kurków w cysternach). Wymienione wyżej działania sabotażowe związane z koleją znacznie opóźniały przerzut wojska i sprzętu na front, a także zakłócały łańcuchy dostaw. Były to jedne z najskuteczniejszych form ruchu oporu przeciw niemieckiemu okupantowi. Dodatkowo miały tę zaletę, że często mogły objawiać się z opóźnieniem lub być maskowane zwyczajnymi awariami co utrudniało wykrycie sprawców.